قاضی محمد

قاضی محمد
قاضی محمد
رییس جمهور  جمهوری مهاباد
مشغول به کار ۲۲ ژانویه ۱۹۴۷ – ۱۵ دسامبر ۱۹۴۷
رهبر حزب دموکرات کردستان
قاضی شهر مهاباد
اطلاعات شخصی
تولد	۱۲۷۲ خورشیدی شهر مهاباد، ایران
مرگ	۱۰ فروردین ۱۳۲۶ میدان چوارچرا، مهاباد
ملیت	ایران
حزب سیاسی	حزب دموکرات کردستان
فرزندان	عفت قاضی، علی قاضی
پیشه	سیاستمدار
دین	اسلام سنی
فعالیت‌ها	حضور در جمعیت احیای کرد (ک. ژ. ک.)
خویشاوندان سرشناس	صدر قاضی، سیف فاضی، محمد قاضی (مترجم)
کنیه(ها)	پیشوا

قاضی محمد (به کردی: قازی محەممەد) (زادهٔ ۱۱ اردیبهشت ۱۲۷۹ – درگذشتهٔ ۱۳۲۶) قاضی، موسس و رییس جمهور جمهوری مهاباد در سال ۱۹۴۷ بود. او پیشتر قاضی شهر مهاباد بود که بعد از جنگ جهانی دوم رهبر سیاسی حزب دموکرات کردستان و جمهوری مهاباد را بر عهده گرفت. قاضی محمد توسط حکومت پهلوی در میدان چوارچرا شهر مهاباد اعدام شد.

ابتدای زندگی 

قاضی محمد، فرزند قاضی علی در یکی از خانواده‌های مشهور و قدرتمند شهر مهاباد به دنیا آمد.سرسلسله خانواده قاضی‌ها، از مهاجرین گرجستان بودند که در زمان حکمرانی بداق سلطان مکری از گرجستان به ایران آمدند که از نوادگان میرزا محمد (سرسلسله خاندان) می‌توان به میرزا محمود اشاره کرد که عهده‌دار حل و فصل دعاوی و حل مسائل شرعی مردم بوده است. در هنگام حمله سپاهیان روس در جنگ اول جهانی، میرزا فتاح (عموی قاضی علی پدر قاضی محمد) و سه نفر از فرزندان میرزا فتاح توسط روسها کشته می‌شوند . در سال ۱۳۱۵، قاضی محمد بعنوان ریاست معارف شهر مهاباد برگزیده می‌شود و در ضمن تا سال ۱۳۲۱ رئیس جمعیت شیر و خورشید مهاباد نیز بود  در سوم مرداد سال ۱۳۱۹، قاضی شیخ محسن و یا قاضی‌های دیگر محلی تهمت تبلیغ وهابیت را به قاضی محمد می‌زنند که وزیر کشور وقت به نخست وزیر تکذیبه نوشته و این اتهام را نامعتبر میداند .خانوادهٔ قاضی محمّد که روشنفکر، مذهبی و ملی‌گرا بودند، دهاتی چند در منطقه بوکان در تملک خود داشتند و از خانواده‌های مالک ثروتمند به‌شمار می‌آمدند.

مبارزات سیاسی

سمت چپ: قاضی محمد سمت راست: مصطفی بارزانی

قاضی محمد در سال ۱۳۲۳ به جمعیت احیای کرد (ک. ژ. ک.) پیوست و بزودی فرد اصلی آن جریان شد. در سپتامبر ۱۹۴۵، قاضی محمد و عده‌ای دیگر از کردها به شوروی دعوت شدند و با جعفر باقراف نخست وزیر جمهوری آذربایجان شوروی دیدار کردند. این گروه خواهان دولت خودمختار کردستان در خاک اجدادی خود بودند. در بازگشت از این سفر قاضی محمد نتایج گفتگوها را با سران (ک. ژ. ک.) در میان گذاشت. بعد از آنکه اتهام وابسته بودن به جمعیت احیای کرد زده شده بود، تصمیم به مدرن کردن جنبش سیاسیخود گرفتند و حزب دمکرات کردستان را بر اساس اهداف سیاسی مدرن و دمکراتیک اعلام کردند.

قاضی محمد از ملامصطفی بارزانی که تقریباً ده‌هزار نفر بارزانی شامل سه‌هزار جنگجو و دوهزار خانوار به همراه داشت، دعوت نمود تا به کردستان ایران بیاید. این عده در اطراف اشنویه و پیرانشهر و مهاباد و تکاب و چند جای دیگر به طور پراکنده ساکن شدند

در ۲ آبان ۱۳۲۴ خورشیدی بیانیه‌ای با امضای قاضی محمد و ۱۰۵ تن از سرشناسان کرد انتشار یافت. در این بیانیه تأسیس حزب دموکرات کردستان اعلام وهدف‌های حزب برشمرده شد. به این ترتیب در همان روز کنگره اول حزب دموکرات کردستان منعقد شد. پس از مدتی در روز دوم بهمن‌ماه سال ۱۳۲۴ برابر با ۱۹۴۵ میلادی، دولت خودمختار کردستان اعلام موجودیت کرد و به مدت یازده ماه دولت خودمختار کردستان بر مهاباد و شهرهای اطراف حکومت نمود. سرانجام در حمله گسترده ارتش شاهنشاهی ایران به مهاباد دولت خودمختار کردستان پس از توافق و رضایت متفقین در سال ۱۳۲۶ شکست خورد.

مرگ

قاضی محمد توسط حکومت پهلوی محاکمه و محکوم به اعدام شد و سرانجام در ۱۰ فروردین ۱۳۲۶ در صبح زود به دور از دیدگان مردم در شهر مهاباد به دار آویخته شد