نالی پرسی:
که ناچین لیره خوشه چینی ماچین
بروت هرچین و په رچم چین له سه ر چین
ئه م ئه مه نده چینه قووربان پیم بلی چین؟
شکافیکه که لافه ی نافی زولفت
ده ریژی میسک و عه نبه ر لیره تا چین
له سه ر به رگی گولی باغی حوسنت
هه زار گولچینی بی به رگ و نواچین؟
ئه تو میهری و میهره وان ستاره ن
له خزمه ت شوخی تو دا شه وچرا چین
هه مو زه راتی میهری روته باقی
خودامان بوبه قایه،لیره لاچین
بلی ((نالی)) به ئه ربابی وفا بین
هه مو موحتاجی خاک و بیل و پاچین
ئەمڕۆ 28 ی بەفرانبار ، ساڵڕۆژی بومبەباران کردنی شاری سنەی خۆشەویستە لە لایەن ڕێژیمی فاشیستی سەدام حسێنی دیکتاتۆرەوە .
بە داخەوە لەو کارەساتە دڵتەزێنەدا بە دەیان هاووڵاتی سڤیل گیانیان لە دەست دا و لە دیرۆکی سنەدا وەک ڕۆژێکی ڕەش بە ئەژمار دێت.
شاخههای اصلی زبان کردی عبارتند از:[۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]
|
زبان کردی دارای ۸ حرف صدادار است:
کردی | a | e | ê | i | î | o | u | û | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
فارسی | آ (مثل آرام) | ا مثل اشک | ا مثل امروز | ای کوتاه (در فارسی معادل ندارد) | ای (مثل ایلام) | أ (مثل أردک) | او کوتاه (در فارسی معادل ندارد) | او (مثل دوست) |
و نیز دارای ۲۳ حرف بیصدا است:
کردی | b | c | ç | d | f | g | h | j | k | l | m | n | p | q | r | s | ş | t | v | w | x | y | z | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
فارسی | ب | ج | چ | د | ف | گ | ه | ژ | ک | ل | م | ن | پ | ق | ر | س | ش | ت | و «ڤ در نگارش جدیدعربی (توجه: ف با سه نقطه روی آن» ، [مثل very یا violin]) | و (به گونهای که در عربی تلفظ میشود) (مثل window) | خ | ی (مثل یاور) | ز |
فارسی | سورانی | کلهری | لکی |
---|---|---|---|
Mal | Mal | Mal | hin/hên |
Malam | Malem | Malem | hin mi |
فارسی | سورانی و کلهری | پسآوا | سورانی و کلهری | |
---|---|---|---|---|
نامعین | معین | |||
-am | -em | -m | -ekem | ekêm |
-at | -et | -t | -eket | ekêt |
-ash | -î | -y | -ekey | -ekêy |
-man | -man | -man | -ekeman | -ekêman |
-tan | -tan | -tan | -eketan | -ekêtan |
-shan | -yan | -yan | -ekeyan | -ekêyan |
نمونههایی برای حالت مفرد ("Kur" در کردی یعنی پسر):
در کردی هم مانند دیگر زبانهای ایرانی «اضافه» وجود دارد.
آلمانی | کرمانجی | سورانی | لکی | کلهری | فارسی |
---|---|---|---|---|---|
Haus | Mal | Mal | hin hên | Mal | Mal |
Mein Haus | Mala min | Malî min | hin mi | Male man |
کرمانجی | سورانی | کلهری | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
حالتها | مفرد مذکر | مفرد مؤنث | جمع | مفرد مذکر | مفرد مؤنث | جمع | مفرد مذکر | مفرد مؤنث | جمع |
پسوند اضافه | -ê | -a | -ên | -î | -î | -anî | -î | -î | -anî |
آلمانی | کرمانجی | سورانی | کلهری | لکی | فارسی |
---|---|---|---|---|---|
Ich sah dich | Min tu dîtî | Min to dîtim | Mi ti dîtim | Mi tûnim dî | Man to (ra) dîdam |
آلمانی | کرمانجی | سورانی | کلهری | لکی | فارسی |
---|---|---|---|---|---|
Ich ging | Ez çûm | Min çûm | Mi çûm | Mi çim | Man raftam |
برای نمونه فعل رفتن که ریشه آن در زبانهای کردیتبار «ç» است، چنین صرف میشود:
نمونههای دیگری از اول شخص مفرد در پی میآید. زیر ریشه فعلها خط کشیده شدهاست.
استثنائاً از آنجا که تلفظ «de-ê-im» دشوار است، «têm» تلفظ میشود.
در زبان کردی مانند پارسی با پیشوند «ب» دستور داده میشود. در آغاز پیشوند ب میآید و سپس ریشه فعل:
شب یلداست یا شبی ظلمانی امشب
که چشمانم دور از تو بینورند امشب؟!
دلم همچون حاکمی عزل گشته است، قربان!
خلعت وصال ترا آرزو دارد امشب
دل نیز مایل به دیدن روی توست، به همین خاطر
از من وحشی و رمیده و دور است امشب
که ترا شاه کج کلاه ِدیده مستان را داشته باشم
چه باکی از قیصر (لقب پادشاهان روم و روس) و فخفور (لقب پادشاهان چین) خواهم داشت؟!
از خواب پریدهای، یا که چشمانت را خشمگین نمودهای؟
همیشه اینچنین است یا خمارند امشب؟
اشکهایم نقش چشمانت را میکشند
تا سرانجامم را همچون «منصور حلاج» به بالای دار بکشند
مسلمانان از حال «نالی» میپرسید؟
در کنج بیکسیاش ترد گشته است امشب