ئیواره یه

ئیواره یه و چاوه کانم چاوه روانی هاتنی تون

ئیوا ره یه و بیرم ده م باته وه به ره و جیژوانی کون

ئیواره یه و خور هینده ی نه ماوه بگات ئاوا بون

ئیواره یه و هه زاز یادت به میشکی جه نجالم داچون

گویم هه ل خستوو وه کو فه رشی بو بیستنی هه نگاوی پیت

ئیوا ره یه و هه ستی ده لی که ده نگی هه ناسه ی ئارامی تو دیت

ئیواره یه و که شتیکان گه یشتنه وه باوه شی که نار

له گه ل یه کتر ئاش بونه وه زه ریا و روبار

ئیواره یه و هه وریکی ره ش ئاسوی منی داپوشیوه

ئیواره یه و بیری هاتنت چاشیوی ره شی پوشیوه

ئیواره یه و من و ته نیایی رویشتین به ره و مالی روخاوی شه و

ئیواره یه و ئیواره کان یه ک یه ک تیپه ر بون به بی ئه و........ئه ییوب




وه ره ساقی که بیزارم که بیزارم له بیداری و وشیاری

له میژ ساله چاوه روانم به هیوای هاتنی یاری
گه لی جاران فریوم خوارد به خه نده ی پر فه ریب
خه م  و ده دردی له بو من بو عیشوه ی یاری بو ره قیب
دلی گریان و چاوی ته ر!بله ی یاران چی بی د لیل؟
هه وه س بازان سه ر بلند و کاروانی ئاشقان زه لیل

وه ره ساقی به قوربانی شه رابی کونی پر سه برت
به قوربانی دو چاوانت به قوربانی پیاله و ده فرت
دلی من ئه م شه و کلوله و برینم پر ئیشه و ژان
له مه ستی دا بم دوینه تا سه رده که وی به ربه یان
وه ره ساقی بم ده خه لاس ئه له م ژیانه پر له مه رگه
بده خه نجه ر له سینه ی من و له له تی که ئه م جه رگه...........
 به شی ره ش....وه کو مه ستی که مه ستی دی دام ده پوشی

یادت دیت وه ک خه نجه ر بو کوشتنم تی ده کوشی
من و مه یخانه جی ماوین به بی ساقی و به بی یاران
دلم ته نگه بو دیتنه و ه ت  وه کو زه وی له بو باران
له چولگه ی شه و له ناو  ریگایه کی تاریک و بی ده نگ
ده رویشتم له گه ل شوشه یه ک خالی و بی ره نگ
تی په ر ده بو له به ر چاوم  ته مه نی پر له ته نیایی
به کوچه ی چولی یادم دا گوزه راوه بی وه فایی
ئه ترسام و ئه گریام ده ست له ئه ستوی خه ویکی ره ش
له ئاوا بونی شه و دا بی تو من هه ر شه وم بو به ش... هیچ نه ماوه.....بی وه فایی دنیایه که منی له باوه ش گرتوه

له نیو تاریکخانه ی دلم بزه و پی که نین مردوه
که س نازانی ئازاری من چلون دلمی پیر کردوه
چیژی ئازاری بی که سی دلی شیتمی تیر کردوه
باوه ر ناکه م له مه و به دوا چاوه کانم روشنایی ببینه وه
شه ویک له لانکی ئارامی هیوا و ژیان بین ودلم بدوین نه وه
هه ر روژ لاپه ریک له ژیانم به ده ستی خه م ره ش دبیته وه
ئیتر یادی جاران و خه نده ی ده م ئیواران له دنیاما ده سریته وه
زور حه ز ئه که م پاشی مه رگم بم سوتینن له به رده می چاوه کانت
با تیر سه یری مه رگم بکه ی و ئوقره بگری له ناو خه ونه خاوه کانت
ئاخ حه ز ئه که م بروم ته نیا لیره
نازانم بوچی دلم به دنیای ته نیایی فیره

عجب صبری خدا دارد معینی کرمانشاهی

عجب      صبری   خدا   دارد

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    همان یک لحظه ی اول ،

    که اول ظلم را می دیدم از مخلوق بی وجدان ،

    جهان را با همه زیبایی و زشتی ،

    به روی یکدگر ، ویرانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    که در همسایه ی صد ها گرسنه ، چند  بزمی  گرم عیش و نوش می دیدم ،

    نخستین نعره ی مستانه را خاموش آن دم ،

    بر لبِ ، پیمانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    که می دیدم یکی عریان و لرزان ، دیگری پوشیده از صد جامه ی  رنگین ،

    زمین و آسمان را

    واژگون ، مستانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    نه طاعت می پذیرفتم ،

    نه گوش از بهر این بیداد گر ها تیز کرده ،

    پاره پاره در کف زاهد نمایان ،

    سبحه ی ، صد دانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    برای خاطر تنها یکی مجنون صحرا گرد بی سامان ،

    هزاران لیلی ناز آفرین را کو به کو ،

    آواره و دیوانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    بگرد شمع سوزان ِ دل عشاق سرگردان ،

    سراپای وجود بی وفا معشوق را ،

    پروانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    اگر من جای او بودم .

    به عرش کبریایی ، با همه صبر خدایی ،

     تا که می دیدم عزیز نابجایی ، ناز بر یک ناروا گردیده خواری می فروشد ،

    گردش این چرخ را

    وارونه ، بی صبرانه می کردم  .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

     اگر من جای او بودم .

    که می دیدم مشوش عارف و عامی ، ز برق فتنه ی این علم ِ عالم سوز مردم کش ،

    به جز اندیشه ی عشق و وفا ، معدوم هر فکری ،

     در این دنیای ، پر افسانه می کردم .

    □

    عجب صبری خدا دارد !

    چرا من جای او باشم .

    همین بهتر که او خود جای خود بنشسته و ، تاب تماشای تمام زشتکاری های این مخلوق را دارد

    وگرنه من به جای او چو بودم ،

    یک نفس کی عادلانه سازشی ،

    با جاهل و فرزانه می کردم .

    عجب صبری خدا دارد !   عجب صبری خدا دارد !

ژ یا ن

ژ یا نم پر له ده رد و نا ڵه نا ڵه

له د و نیا پێکه نین بۆ من مه حا ڵه

ده ڵێن بیستن وه کو دیتن نیه قه ت

وه رن سه یری ژیانم که ن چ تاڵه

کچی کورد

چون ده بی سەر بەست گه لی ژێر ده ست که کچ دا به سته بێ

به س نه بێ ئه و کویلــــه تی و ئه و کچ له ژوور دا به ستنــــــه

چگونه زمانی که دختران در منزل زندانی هستند ملت زیر ستم آزاد خواهند شد؟ آیا زمان پایان دادن به بردگی و زندانی کردن دختران در خانه فرا نرسیده است؟



ده رکی داخستووه له تۆبابت کە چی دەرکی نیه

دەرکه داخستــن له تۆ دەرکی ئومـــــید داخستنــــه

ماموستا هیمن خطاب به زنان کرد: پدرت در خانه را بر روی تو بسته است، درحالی که نمیداند و درک نمی کند بستن در بر روی تو بستن در امید است.



داڕزینــه مردنه ئاخر هه تا کەی پێت بلێـــــــن :

نابێ بێته دەر له ماڵ،مافی ژیان کوا هی ژنه ؟

ذلت و خواری و مرگ است ، تاکی باید بە تو گفته شود زن نباید از خانه خارج شود و حق زندگی برای زن وجود ندارد؟



کیژی خه لکی بومبی ئه تومی درووست کردووئه توش

هــــه رده زانی نــــاوی ئه ستویلـــکو ده رخۆنــه و بنـه

ماموستا هیمن در بخش دیگر از این شعر زنان کرد را مورد انتقاد قرار می دهد که برای رشد و پیشرفت خود کاری انجام نمی دهند. وی در این مورد می گوید :

دختران مردم (ملت های دیگر) بمب اتم درست کردند ولی تو هنوز فقط نام بعضی از اقلام دوخت و دوز را بلد هستی.



فێری زانست و هو نه ر بوو ئه و له سایه ی خوێندنی

تـۆش ته شیــــمان بو ده رێسی یادگــــاری شیرنـــــه

زنان ملت های دیگر علم و هنر را در سایه تحصیل به دست آوردن ولی تو هنوز مشغول دوک ریسی هستی و آن را یادگاری شیرین از گذشتگان می دانی



ئـــــه و به ئاسمانا فڕی دنیا گەرا چۆ بن به حــر

ده ک نه مێنم کاری ئێوه ش هه ر له ژوور دانیشتنه

زنان ملت های دیگر بر آسمان پرواز کردند (خلبانی یاد گرفتند) و دنیا را گشتندیا زیر دریا رفتند، مرگ بر من که کار شما نیز فقط نشستن در خانه است.



کویله تی باوی نه ماوه کیژی کوردی خوشه ویست

را په ره هه سته له خه و ئاخر چ وەختی خه و تنه

ای زن محبوب کرد زمان بردگی به سرآمده بلند شو، از خواب برخیز آخر چه وقت خوابیدن است



ده رکه بشکێنه په چه بدڕێنه را که مه دره سه

چارەی دەردی کورده واری خوێندنه هەر خوێندنه

در خانه را بشکن و میله های قفس (یا ریسمان) را پاره کن و به سوی مدرسه برو که چاره دردهای مردم کرد فقط خواندن و تحصیل است.



گوارەکه ی زێرت به کار نایه له گوی بگره قسه م

لایقی گوێی تۆ ئه زیزم شێعری ساده ی هێمنه ..

گوشواره طلایت به در نمی خورد به جای آن به حرف من گوش کن، چرا که شایسته گوش تو شنیدن شعر ساده هیمن است نه گوشواره طلایت...

هیمن

هیمن Hêmin

هیمن

محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری
نام اصلی	محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری
زمینهٔ کاری	شاعر و نویسنده و مترجم
زادروز	۱۹۲۱ مهاباد
مرگ	۱۶ آوریل ۱۹۸۶ ارومیه
ملیت	ایرانی
محل زندگی	مهاباد، سلیمانیه، بغداد،ارومیه
در زمان حکومت	پهلوی، جمهوری اسلامی
تخلص	هێمن

محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری ملقب به هیمن (به کردی: هێمن Hêmin، به معنی متین) و یا هیمن موکریانی (زادهٔ بهار سال ۱۹۲۱ در مهاباد، درگذشته ۱۶ آوریل ۱۹۸۶ در ارومیه) شاعر، مترجم و نویسنده کرد ایرانی بود.

هیمن پس از یادگیری قران و کتب مقدماتی فارسی و عربی به مهاباد رفت و در مدت چهار سال در خانقاه و مدرسه جد مادریش شیخ یوسف برهان به عنوان طلبه علوم دینی تحصیلات خود را ادامه داد. هیمن تحت تأثیر معلم مدرسه‌ای در کلیجه در نزدیکی ده خود (لاچین مهاباد) به نام ملااحمد فوزی (زاده سلیمانیه و درگذشته در مکری در ۱۹۴۳) از فارسی و سرودن شعر بدان روی گردانده و به شدت به کردی و فولکلور آن علاقه‌مند شده و مروج زبان نوشتاری کردی شد. هیمن از فعالان حزب دموکرات کردستان ایران در زمان اعلام استقلال کردستان در ۱۹۴۶ در ایران بود و سپس به کردستان عراق رفت تا بعد از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ که به ایران بازگشت و در ارومیه درگذشت.

زندگی

وی در روستای شیلان‌آباد از توابع مهاباد در شمال غرب ایران متولد گردید. پس از به پایان رساندن آموختن در خانقاه شیخ برهان در شرفکند، هیمن در سال ۱۹۴۲ همراه با دوست خود هژار به جمعیت احیای کرد (کومه‌لهٔ ژیانه‌وهٔ کورد) پیوست. در جمهوری مهاباد (ژانویه تا دسامبر ۱۹۴۶) به عنوان شاعر ملی جمهوری کردستان ملقب شد و منشی حاجی باباشیخ، نخست‌وزیر آن جمهوری گشت.

پس از سقوط جمهوری، هیمن به شهر سلیمانیه در کردستان عراق پناهنده شد و در آنجا اقامت گزید. در آنجا دستگیر شد ولی مخفیانه به لاچین بازگشت. پس از قرارداد آشتی ۱۱ مارس ۱۹۷۰ میان حزب دموکرات کردستان عراق و حکومت عراق، هیمن بهبغداد رفت و در آنجا اقامت گزید و عضو فعال فرهنگستان علوم کرد شد.

هیمن پس از سرنگونی پادشاهی پهلوی (۱۹۷۹) دوباره به کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان ایران پیوست. پس از سال ۱۹۸۳ در ایران یک انتشاراتی کردی به نام انتشارات صلاح‌الدین ایوبی در شهر ارومیه برپا کرد. آن انتشاراتی از بهار ۱۹۸۵ یک فصلنامه فرهنگی به نام سروه (نسیم) به چاپ می‌رساند که هیمن تا زمان درگذشتش مسئول آن فصلنامه بود. او قبل از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ در روزنامه کردستان که در تهران منتشر می‌شد، همکاری می‌کرد. هیمن در روزنامه‌های کردستان، هه‌واری کورد (فریاد کرد)، هه‌واری نیشتمان (فریاد میهن)، گڕوگاڵی منداڵان (قیل‌وقال کودکان)، ئاگر (آتش) و ههڵاڵه (لاله) نیز می‌نوشت.

هیمن پس از ۶۵ سال زندگی بر اثر سکته قلبی به تاریخ جمعه ۲۹ فروردین سال ۶۵ خورشیدی در سال ۱۴۰۶ ه ق در گذشت.

آثار هیمن

·         «تاریک و روون»، مجموعهٔ نظم و نثر ۱۹۷۴

·         «پاشه رۆک»، مجموعهٔ نظم و نثر

·         «ناڵهٔ جودایی»، مجموعهٔ اشعار ۱۹۷۹

·         «پاشه رۆکی مامۆستا هێمن»، مجموعهٔ مقالات، مهاباد ۱۹۸۳

·         «توحفهٔ موزه ففه رییه»، ترجمه

·         «ئه فسانه کوردییه کان»، ترجمه

·         «چه پکێک گوڵ و چه پکێک نێرگز»

·         «شازاده و گه دا»

·         «قه ڵای دمدم»

·         «هه واری خاڵی»

دانلود آهنگ خاطره انگیز «لیلاج» از زنده یاد استاد حمید حمیدی

دانلود آهنگ خاطره انگیز «لیلاج» از زنده یاد استاد حمید حمیدی